Grenache (Grenaš) je jedna od najzastupljenijih crnih sorti grožđa širom svijeta. To je jedna od osnovnih komponenata između ostalih, i u vrhunskom francuskom vinu pod nazivom “Chateaunaeuf-du-Pape”. Pored mješavina vina, proizvodi se i kao samostalna sorta.
Grenaš je poznat pod sledećim sinonimima: Garnacha, Granacha, i Garnache u Španiji, zatim Granaccia ili Alicante na Siciliji i dijelovima Francuske, a u Sardiniji kao Cannonau. Svestranost ove sorte vinarima pruža široku paletu mogućnosti.
Porijeklo i istorijat
Porijeklom je iz španske autonomne zajednice Aragon, a sa ovih prostora se dalje širila kroz istorijsku pokrajinu Francuske Roussillon, preko mediteranskog dijela ove zemlje, do istočnih mediteranskih regiona Južne Evrope. Džejms Bazbi, poznat po svojoj čuvenoj “Bazbijevoj kolekciji”, u kojoj je 1832.godine u Australiju donio razne sorte grožđa, donosi i Grenache.
Pojava filoksere, jedne od najvećih štetočina vinove loze na Pirinejsko poluostrvo u 19.-om vijeku za Grenaš donosi razne i iznenadne koristi. Budući da su sve lokalne loze bile uništene, (posebno u oblasti Rioja), ova robusna sorta počela je da, sa svojim zasadima, zauzima sve više mjesta širom cijele zemlje i prilikom toga pomogla da se vinska industrija pomakne sa mrtve tačke i konačno počne da napreduje.
U Južnu Australiju Grenache donosi doktor Kristofer Roson Penford iz Južne Francuske 1864.godine. U Izraelu se uzgajalo od 19.-og vijeka i nekada je bio izuzetno važno grožđe u alžirskoj vinskoj industriji.
I dalje je prisutno vjerovanje da ova sorta potiče sa Sardinije odakle su ga, navodno, Aragonci koji su okupirali Španiju, vratili u 14.vijeku.
U Španiji je, najviše zastupljena crvena sorta, koju je nadmašio jedino njen savremeni, svakodnevni partner za miješanje, sorta Tempranillo. Gaji se u gotovo svim oblastima Španije, ali najviše na sjeveru i istoku, gdje predstavlja ključni sastojak prestižnih vina “Prorat”.
Grenaš je bila jedna od prvih sorti koje su stigle u Australiju u 18.-om vijeku, da bi na kraju postala najrasprostranjenija sorta vinove loze u zemlji sve dok je nije prestigao Shiraz.
Geografska rasprostranjenost
Grenaš je najzastupljeniji u mediteranskih dijelovima od Španije do Sicilije. U posljednih nekoliko godina sve više se uzgaja na jugu Francuske. Može se naći u Južnoj Australiji (Clare, Meklaren Vaze, dolina Barosa), Južnoj Africi, kao i na teritoriji SAD-a, a pogotovo na području centralne doline Australije.
Danas još uvijek postoje vinari u Maroku koji proizvode roze vina ove sorte. Veliki zasadi Grenaša nalaze se i na Kipru, a ima ih rasutih i po grčkim ostrvima.
Grenaš se u južnoj Roni (Francuska) upotrebljava za miješanje sa nekim poznatim sortama ove regije. Grenaš ova vina obogaćuje voćnim ukusima, punoćom tijela i alkoholom.
Australijski Grenaš ima veći potencijal za starenje u poređenju sa ostalim crvenim sortama koje se tamo uzgajaju, uključujući i Shiraz.
Tipovi i karakteristike
Loza je jaka, uspravnog rasta, sa dobrom otpornošću prema vjetru. U kamenitim, toplim i suvim uslovima daje najbolje rezultate. Listovi su sjajni, žuto-zelene boje sa istaknutim venama, blijedo obojene donje površine, dijelom uvijeni, trodijelni.
Grozd je srednje veličine, obično krilastog ili kupostog oblika. Bobica je sočna, sa debelom pokožicom, okrugla, a boja joj se kreće od crne do plave. Pupoljci ove vinove loze zahtijevaju dugu sezonu rasta, da bi u tom periodu sazreli u potpunosti. Grožđe ove sorte je jedno od onih koja se beru poslednja i često sazrijeva nedeljama nakon Cabernet Sauvignon-a.
U grožđu je prisutan visok nivo šećera (otprilike 22%) zbog kojeg nastaju veoma jaka, puna i skladna obojena crvena vina.
Vina Grenaša odlikuju ukusi maline i jagode, te arome ruzmarina, timijana i bijelog bibera. Ima sladak sok čije bogatstvo i boja zavise od metoda uzgoja i klimatskih uslova. U njima je pristutan i ukus bobica.
Može se dogoditi da nema dovoljan sadržaj kiselina, boje i odgovarajući nivo tanina, a inače sadrži relativno visok procenat alkohola. Najviše je zastupljen u proizvodnji sledećih vrsta vina: regionalna, suva, crna vina, rose vina u regionu, Tavez i Cotes du Rhone u Jugoistočnoj Francuskoj.
U mješavini sa drugim sortama se koristi u proizvodnji vina “Mour Vedre (Mataro)” i “Cinsault”, te u vinima iz oblasti Chotes du Rhone. U Južnoj Francuskoj je namijenjen za pravljenje slatkih vina, pod imenom “Vins Doux Naturels”.
Vinarima Australije su zanimljiva i suva varijetal vina, nastala od ove sorte, i to, u većini slučajeva, proizvedena od starih loza. Od njih se dobijaju bogato obojena aromatična vina čiji ukus podsjeća na bobičasto voće. Sadrže visok procenat alkohola, posebno ako rastu u najpovoljnijim uslovima. Grenaš se koristi i za pojedina porto vina, jednako kao za kupažiranje sa vrstama tipa Mour vedre i Shyraz.
Temperatura služenja
Vina zasnovana na Grenašu namijenjena su ranoj potrošnji zbog toga što ih sklonost ka oksidaciji čini lošim kandidatima za dugotrajno starenje. Ova vina se serviraju na temperaturi od, otprilike 15˚ C, kao i većina ostalih crvenih sorti.
Preporučena hrana uz koju se poslužuje
Ova vina čine sjajnu kombinaciju sa klasičnim jesenjim i zimskim jelima, kao što su: janjetina, pečeno povrće ili goveđa rebra.
Pored navedenih, Grenaš će se vrlo dobro složiti i sa pečenom šunkom sa pireom od dunje, začinjenim polpetama jagnjetine u sosu od paradajza i cilantra, te uz čorbu od govedine, krompira i sira.
